وبنولوژی

اولین درس آموزش مدیریت سرور را با تعریف سرور شروع می‌کنیم. باید بدانیم که سرور چیست و با آن چه کاری را می‌توان انجام داد. سرور از کلمۀ Server انگلیسی گرفته شده است و به معنای خدمات دهنده است. یعنی هر چیزی که به نوعی خدماتی را عرضه کند، سرور نام دارد. رایانۀ سرور هم برای ارائۀ خدمات به یک جمعی از رایانه‌های دیگر کاربرد دارد.

خیلی از عزیزانی که تازه وارد دنیای رایانه شدند، این کلمه را سُرور می‌خوانند و با سُرور به معنای شادی اشتباه می‌گیرند!! در حالی که سِرور باید خواندش :). البته سرور به فارسی هم ترجمه شده. می‌توانیم از کلمۀ کارگزار استفاده کنیم. منظور همان رایانه‌ای است که کاری را انجام می‌دهد که اگر خیلی به فکر زبان فارسی هستید، باید از معادل فارسی آن نام ببرید.

سرور چیست؟

حالا از بحث زیاد فاصله نگیریم؛ گفتیم سرور برای ارائۀ خدمات کاربرد دارد. این خدمات معمولاً بر بستر شبکه انجام می‌شود. پس بسته به اینکه این شبکه چیست و چقدر وسعت دارد این خدمات هم فرق می‌کند. مثلاً در سطح یک شبکۀ خانگی یا کمی بزرگتر از آن، سرور به معنای رایانه‌ای است که دیگر رایانه‌هایی که به شبکه متصل می‌شوند را مدیریت می‌کند. این رایانه باید همیشه روشن باشد و حاوی نوع خاصی از سیستم عامل باشد که به سیستم عامل‌های سرور معروف اند.

از این نظر، کل سیستم عامل‌های موجود را ما به دو نوع سیستم عامل تقسیم می‌کنیم:

1. سیستم عامل‌های Desktop یا میزکار
2. سیستم عامل‌های Server یا کارگزار

مثلاً ویندوز هم نسخۀ میزکار دارد و هم کارگزار (سرور). نسخۀ کارگزار سیستم عامل‌ها معمولاً سبک تر هستند و به دلیل اینکه کاربرد آنها متفاوت است، دارای بسته‌های نرم افزاری خاصی هم هستند.

اما رایانۀ سرور در سطح یک شبکۀ بزرگی مثل اینترنت، به کامپیوتری گفته می‌شود که سایت یا پایگاه‌های مختلف اینترنتی روی آن برپا می‌شوند. با توجه به موضوع این سایت، ما با این مفهوم از سرور کار داریم. روی چنین سرورهایی می‌توان انواع سیستم عامل نصب کرد و از راه دور آن را کنترل کرد. سرویس‌های مختلفی همه روی آن اجرا می‌شوند که هر کدام وظیفۀ خاصی را انجام می‌دهند. اگر به زیر دستۀ “مدیریت سرور لینوکس” در این سایت نگاهی بیاندازید، خواهید دید که این دسته چندتا زیر مجموعه دارد. این زیر مجموعه‌ها توضیحات همان سرویس‌های معمول و رایجی هستند که درون سیستم عامل لینوکس قرار دارند و برای داشتن یک سایت کارآمد، تمامی این سرویس‌ها را باید تنظیم و پیکربندی کرد.

ویندوزِ سرور هم دارای چنین سرویس‌هایی است. ولی نام و تنظیماتش کاملاً با لینوکس متفاوت است. اما وقتی قرار است یک سرویس، مثل سرویس ایمیل روی سرور، نامه‌ای را ارسال یا دریافت کند، روال کاری باید روی هر سیستم عاملی شبیه به هم باشد.

پس دیدیم که با توجه به نوع سیستم عاملی که روی سرور نصب می‌کنیم -که این هم بسته به نظر خود و نوع سایت‌هایی که می‌خواهیم روی آن برپا کنیم دارد- کار کردن با آن متفاوت است. مثلاً سرور لینوکس تمامی دستوراتش را باید در محیط خط فرمان وارد کرد. یعنی دستور متنی به آن داد. در حالی که سرور ویندوز با کلیک و گرفتن و کشیدن همه کارها را انجام می‌دهد. حالا وارد جزئیات نمی‌شوم. ولی تا اینجا فکر کنم که مفهوم سرور را فهمیده باشید که ما به معنای سرور در سطح اینترنت کار داریم و می‌خواهیم آموزش‌های آن را با هم کار کنیم.

همین جا بهتر است در کنار مفهوم Server با Client هم آشنا شویم. Client به معنای مشتری است. یعنی رایانه‌ای که درخواستی را به رایانۀ سرور می‌دهد و سرور به آن پاسخ می‌دهد. در سطح شبکۀ خانگی، اگر مشتری درخواستی را به سرور بدهد، معمولاً برای انجام کاری در همان محدوده و وسعت است. اما در سطح اینترنت یک مشتری، می‌تواند یک مرورگر اینترنتی روی رایانۀ یک فرد باشد که درخواستش را به سرور یک سایت ارسال می‌کند و سرور هم پاسخش را که صفحۀ نتیجه است را به مشتری بر می‌گرداند.

پس با توجه به توضیحاتی که داده شد، سرور یک رایانه است که نوع خاصی از سخت افزار و نرم افزار روی آن نصب شده است و به یک شبکۀ مطمئن متصل است و مدام باید روشن باشد تا درخواست‌های مشتریان خود را پاسخگو باشد. با این تعریف به سراغ آموزش‌های بعدی خواهیم رفت.