در این نوشته به عنوان اولین درس عملی از کار کردن با خط فرمان لینوکس، با مقدمات دستورات لینوکس آشنا خواهیم شد. البته کار کردن با دستورات لینوکس در حیطۀ آموزش مدیریت سرور لینوکس نمی‌گنجد. بلکه شخصی که می‌خواهد مدیریت و پیکربندی سرور لینوکس را بیاموزد، باید از قبل با لینوکس و حتی شبکه آشنا بوده و حال به سراغ سرور لینوکس بیاید. اما به هر حال برای اینکه این دورۀ آموزشی در سایت وبنولوژی یک دورۀ کاملی به حساب آید، ما بیشترِ دستورات لینوکس را هم آموزش خواهیم داد. به طوری که حتی اگر شخصی هیچ پیش ذهنیتی دربارۀ لینوکس نداشته باشد، بتواند در انتهای این دوره که همینک شما در حال خواندن یکی از آموزش‌های آن هستید، یک مدیر سرور حرفه‌ای شود. پس در این نوشته به این سوال پاسخ خواهیم داد که دستورات لینوکس چگونه کار می کنند.
طبق آموزش‌های گذشته زمانی که شما وارد محیط خط فرمان لینوکس شدید، حالا لینوکس آمادگی این را دارد که به حرف شما گوش دهد. شما باید حرف خودتان را در قالب یک سری دستورات از پیش تعیین شده وارد کرده و Enter را بزنید. سپس لینوکس کاری را که شما خواستید را انجام داده و نتیجه را بر می‌گرداند. اگر دستور بدون نمایش هیچ گونه نتیجه‌ای باشد که هیچ.
زمانی که وارد محیط خط فرمان مثلاً از طریق نرم افزار Putty یا خط فرمان یک رایانۀ میزکار می‌شوید، چیزی مثل عبارت زیر را خواهید دید. به این عبارت Command prompt یا نشانۀ خط فرمان گفته می‌شود. دستورات شما در جلوی این عبارت نوشته خواهند شد و با Enter زدن به سرور ارسال شده و اجرا می‌گردند.
[root@localhost ~]#
این عبارت نشان می‌دهد که شما با نام کاربری root وارد رایانۀ لینوکسی با نام localhost شدید که این همان Host Name سرور شماست. الان در مسیری با عنوان ~ که همان پوشۀ خانگی کاربر فعلی است قرار دارید و می‌توانید با این مشخصات شروع به نوشتن دستورات خود کنید. تا لینوکس آنها را برای شما اجرا نماید.
هر کدام از این ۳ مشخصه‌ای که برای شما شرح دادم، در سرورها و یا حتی رایانه‌های لینوکسی ممکن است تفاوت داشته باشد. مثلاً اگر با حساب ریشه یا root وارد سرور نشده باشید، عبارت root دیگر نمایش داده نخواهد شد به جای آن نام کاربری همان حساب نشان داده می‌شود. از طرف دیگر localhost نام پیش فرض هر رایانه است که معمولاً باید آن را تغییر داد تا یک نام یکتا در بین رایانه‌های شبکه باشد. در آموزش‌های بعدی به این مورد هم اشاره خواهم کرد.
ساختار دستورات لینوکس
حالا اگر خواسته باشم ساختار کلی دستورات لینوکس را برای شما شرح دهم، باید بگویم؛ اولاً دستورات لینوکس آن‌چنان پیچیده نیستند که حتی یک فرد تازه کار هم از نحوۀ عمل آنها چیزی نفهمد. یعنی جای گیج شدن ندارد! اگر یک دستور را به کسی که هیچ چیز از لینوکس نمی‌داند توضیح دهیم، مطمئناً قادر به درک طرز کار آن دستور خواهد بود.
یک دستور شامل یک یا چند کلمه است که پشت سر هم نوشته می‌شود. عبارت اول همان جزء اصلی دستور است. مثلاً دستور زیر برای رفتن به یک پوشه یا مسیر دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
cd /root/home/video
عبارت cd در دستور بالا، جزء اصلی دستور حساب می‌شود. اما بقیۀ عبارت‌های یک دستور Option یا مشخصه نامیده می‌شوند. پس هر کجا از مشخصۀ یک دستور لینوکس نام برده شد، بدانید که منظور چیست. مشخصه‌ها برای تعیین شاخص‌های بیشتر و دقیق‌تر یک دستور به کار می‌روند و هر مشخصه معمولاً با یک فضای خالی (Space) از همدیگر جدا می‌شود. در دستور بالا مشخصۀ ما عبارت /root/home/video است که به لینوکس می‌فهماند که ما را باید به آنجا ببرد و این را از دستور cd می‌تواند بفهمد.
تقریباً تمامی دستورات لینوکس چنین ساختاری را دارند که در بخش‌های بعدی آموزش مدیریت سرور لینوکس، خواهید دید چطور باید از هر دستور بدین صورت استفاده کرد. تعداد مشخصه‌های هر دستور فرق می‌کند و بسته به اینکه یک دستور چه کاری را انجام می‌دهد، مشخصه‌های خاص خودش را دارد. مثلاً وقتی به لینوکس می‌گوییم یک پروندۀ خالی بساز، با یک مشخصه نام آن را هم تعیین می‌کنیم.
اما مسیری که در حال حاضر در آن قرار داریم چیست؟
اگر با رایانۀ ویندوزی کار کرده باشید، حتماً می‌دانید که زمانی که Windows Explorer را باز می‌کنید، در نوار نشانی بالای این پنجره مسیر جاری شما را در بین حافظه‌هایی که به رایانه متصل کردید نشان می‌دهد. مثلاً در تصویر زیر من درون پوشۀ Microsoft Web Deploy از زیر پوشۀ IIS از زیر پوشۀ Program Files از زیر پوشۀ Local Disk (C) یا همان درایو C هستم. این مسیر من در ویندوز بود.
خوب، ما چنین چیزی هم در لینوکس داریم. در اصل زمانی که دستوراتی را وارد می‌کنیم که مرتبط با مسیر ما در سیستم فایل لینوکس است، از قبل باید به مسیر جاری خود توجه داشته باشیم. مثلاً در تصویر پایین که جعبۀ سیاه رنگ همان محیط خط فرمان لینوکس است، مسیر من را /var/www/html نشان داده است که آخرین بخش از مسیر در قسمت نشانۀ خط فرمان نمایش داده می‌شود. که در بالا هم به آن اشاره کردم.
مسیر در سیستم فایل ویندوز و لینوکس
بزرگی و کوچکی دستورات در لینوکس
لینوکس به بزرگی و کوچکی دستورات حساس است. مثلاً در عکس بالا من از دستور pwd استفاده کردم و آن را در خط فرمان لینوکس نوشتم تا مسیر کامل من را چاپ کند و نمایش دهد. حالا اگر به جای pwd از عبارت PWD استفاده کنم، خط فرمان لینوکس به من خواهد گفت که چنین دستوری وجود ندارد! به همان دلیل که لینوکس به بزرگی و کوچکی حروف حساس است.
پس زمانی که دستوری را در خط فرمان لینوکس وارد می‌کنید، به این مورد دقت داشته باشید که کلید Caps Lock صفحه کلید حتماً خاموش بوده و همچنین Shift را هم نگیرید. مگر اینکه در برخی از مواقع نیاز باشد این کار را انجام دهید. در وارد کردن رمز هم توجه داشته باشد که رمز شما دیده نخواهد شد. مهم نیست وارد کردن رمز در کجای لینوکس باشد؛ هنگامی که می‌خواهید وارد حساب خود شوید یا جایی دیگر. اما رمز شما وارد می‌شود و از این بابت نباید نگران باشید.
الان دیگر فکر کنم کاملاً می‌دانید دستورات لینوکس چگونه کار می کنند و شما باید آماده باشید به سراغ مرحلۀ بعدی بروید. در مرحلۀ بعدی ما با ماشین مجازی آشنا خواهیم شد که محلی برای آزمون و خطاهای ماست. بدون اینکه مشکلی برای سرور اصلی و اطلاعات ما به وجود آید. دقت کنید در بیشتر مواقع اگر این نوشته را نخوانده باشید یا خوب درک نکرده باشید، با آموزش‌های بعدی وبنولوژی مشکل پیدا خواهید کرد!
۰ دیدگاه